عملی که لرزه بر اندام شیطان می اندازد
بنابر روایات ائمه معصومین(علیه السلام) برخی اعمال فریاد شیطان را برآورده و اندامش را بر لرزه می اندازد، این اعمال حتی از نماز و روزه و زکات برتر و بالاتر است.
یکی از مهم ترین دستورات دین اسلام، آشتی دادن مسلمان ها است.
خداوند متعال در سوره حجرات آیه ۹ می فرماید:
وَوَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُوْمِنِینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُمَا فَإِن بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِی تَبْغِی حَتَّى تَفِیءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِن فَاءتْ فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ
و اگر دو طایفه از مومنان با هم بجنگند، میان آن دو را اصلاح دهید، و اگر [باز] یکى از آن دو بر دیگرى تعدّى کرد، با آن [طایفهاى] که تعدّى مى کند بجنگید تا به فرمان خدا بازگردد. پس اگر باز گشت، میان آنها را دادگرانه سازش دهید و عدالت کنید، که خدا دادگران را دوست مى دارد.
اسلام که دین سازگار با طبیعت و سرشت انسانى است، در عین حال که بشر را به سوى پیشرفت و تکامل علمى و صنعتى سوق مى دهد و اولین آیات خود را با خواندن و قلم شروع مى کند، روى جنبه عواطف انسانى و روابط خوب و صمیمانه بشرى تأکید کرده و آن را مایه سربلندى و عزّت خانواده و جامعه مى داند.
قرآن مجید قطع رابطه با خویشان و نزدیکان را مایه سرافکندگى و بدبختى و سیه روزى دانسته و سرانجام بدى را براى قاطعان رحم و کسانى که از فامیل خود مى برند، پیش بینى کرده و آن را یکى از اسباب مهم سیه روزى جوامع بشرى دانسته و مى فرماید: «الَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الأَرْضِ أُولَـئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ» (بقره، 27)
«(فاسقان) همانانى که پیمان خدا را پس از بستن آن مى شکنند و آنچه را خداوند به پیوستنش امر فرموده مى گسلند و در زمین به فساد مى پردازند آنانند که زیانکارانند.»
از مضمون این آیه استفاده مى شود که قطع رابطه با فامیل و نیکى نکردن به آنان از ویژگى هاى فاسقان مى باشد؛ چرا که براى فاسقان اهمیتى ندارد که به نزدیکان خود کمک کنند، و اصلاً احسان به آنها در نظرشان بى معناست و ممکن است بگویند چرا ما زحمت بکشیم و آنها استفاده کنند. اینان در حقیقت از اسرار و رموز کار خدا غافلند.
در آیات دیگرى هم ضمن تأکید بر عواطف انسانى و ارتباط خوب با بستگان، از قطع رحم، شدیداً منع کرده و کسانى را که قطع رحم مى کنند و پیوند خویشاوندى را بر هم مى زنند، با تعبیرات مختلف، تهدید مى کند.
از جمله مى فرماید:
«... إِن تَوَلَّیْتُمْ أَن تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَکُمْ (محمد، 22» ... چون [از خدا] برگشتید [یا سرپرست مردم شدید] در [روى] زمین فساد کنید و خویشاوندی هاى خود را از هم بگسلید؟!»
و در سوره رعد، آیه 25 با تعبیر «أُوْلَئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ» آمده است. همچنین در پایان آیه 27 سوره بقره با تعبیر « أُولَـئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ» گفته شده است.
معلوم مى شود که قرآن، قطع رحم و برهم زدن پیوند خویشى و فامیلى را یکى از نشانه هاى فاسقان مى داند زیرا فاسقان نه تنها با دیگران، بلکه با بستگان خود نیز رو راست نیستند و با دو رویى با آنان رفتار نموده، گاهى به آنها خیانت هم مى کنند.
برکات آشتی دادن
آشتی دادن و حل اختلافات میان مردم برکات و آثار دنیوی و اخروی بسیاری دارد که در برخی از آیات و روایات به آن اشاره شده است.
از نظر قرآن اصلاحات مهم ترین عامل آرامش جامعه و فرد است. (انعام، آیه ۴۸؛ اعراف، آیه ۳۵) همچنین از آیه ۱۰ سوره حجرات به دست می آید که یکی از عوامل و اسباب برخورداری انسان از رحمت الهی، اصلاحات میان مردم و آشتی دادن است.
خداوند به صراحت در آیه ۱ سوره انفال و ۱۰ سوره حجرات، آشتی دادن میان مومنان را امری ارزشمند معرفی می کند و یکی از مسئولیت های مومنان را آشتى بین خود با از بین بردن زمینه هاى درگیرى و اختلاف بیان می کند. (بقره، آیه ۲۲۴)
از نظر قرآن قهر و آشتی نکردن به معنای همراه با شیطان و گام برداشتن در مدار اوست و کسی که مانع آشتی میان مومنان می شود پیرو گام های شیطان است. (بقره، آیه ۲۰۸)
پس برای رهایی از شیطان و حرکت در مسیر او می بایست به جای اختلاف افکنی و یا مانع تراشی در برابر آشتی و اصلاح، خودمان گام های اساسی را برای آشتی و صلاح برداریم و دیگران را بدان ترغیب و تشویق نماییم.
حضرت محمد (صلی الله و علیه وآله) می فرماید: تقواى الهى داشته باشید و اصلاح کنید میان خودتان را زیرا خداوند در روز قیامت میان مومنین را اصلاح مى کند. (محجة البیضاء، ج۳، ص۳۷۳)
امام کاظم (علیه السلام) نیز مصلحان را در قیامت از مقربان بر می شمارد و می فرماید: خوشا به سعادت اصلاح کنندگان بین مردم که آنان همان مقرّبان روز قیامت اند. ( تحف العقول، ص ۳۹۳)
در این مورد دروغ جایز است!
از نظر اسلام ارزش و اهمیت اصلاح میان مردم و آشتی دادن آن چنان مهم است که می توان برخی ازکارهایی که در حالت عادی جایز نیست به جا آورد و انجام داد.
یکی از این موارد دروغ است. می توان از گناه بزرگی چون دروغ که خداوند به دروغگو وعده آتش دوزخ را داده است را برای ایجاد اصلاح میان مردم و آشتی دادن، استفاده کرد.
امام صادق (علیه السلام) در بیان تشریح انواع و اقسام سخن می فرماید: سخن سه گونه است: راست و دروغ و اصلاح میان مردم به آن حضرت عرض شد: قربانت اصلاح میان مردم چیست؟ فرمودند: از کسى سخنى درباره دیگرى مى شنوى که اگر سخن به گوش او برسد، ناراحت مى شود. پس تو آن دیگرى را مى بینى و برخلاف آنچه شنیده اى، به او مى گویى: از فلانى شنیدم که در خوبى تو چنین و چنان مى گفت. ( کافى، ج۲، ص۳۴۱، ح۱۶)
پس در حقیقت دروغ مصحلت آمیز به از راست فتنه انگیز است، چنان که از پیامبر گرامی (علیه السلام) روایت است که فرمود: به راستى که خداوند دروغى را که باعث اصلاح باشد دوست مى دارد و راستى را که موجب فساد گردد، دشمن مى دارد. (وسائل الشیعه، ج۸، ص۵۷۸، ح۱)
به هر حال، اصلاح میان مردم و آشتی دادن و دوری از قهر، از اخلاق خوب و نیک اسلامی و انسانی است که در آیات و روایات بر آن تأکید شده و آثار و برکاتی برای آن در دنیا و آخرت بیان شده است که همین مساله می بایست موجب شود که نه تنها اهل قهر نباشیم بلکه بکوشیم تا قهر دیگران را به هر شکلی شده تبدیل به آشتی کنیم و صلح و صفا و صمیمیت را در جامعه اسلامی گسترش دهیم.
منابع:
کتاب عیون اخبارالرضا (علیه السلام)
کتاب ثواب الاعمال
کتاب مفاتیح الحیات
سایت پرسمان
بنابر روایات ائمه معصومین(علیه السلام) برخی اعمال فریاد شیطان را برآورده و اندامش را بر لرزه می اندازد، این اعمال حتی از نماز و روزه و زکات برتر و بالاتر است.
یکی از مهم ترین دستورات دین اسلام، آشتی دادن مسلمان ها است.
خداوند متعال در سوره حجرات آیه ۹ می فرماید:
وَوَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُوْمِنِینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُمَا فَإِن بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِی تَبْغِی حَتَّى تَفِیءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِن فَاءتْ فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ
و اگر دو طایفه از مومنان با هم بجنگند، میان آن دو را اصلاح دهید، و اگر [باز] یکى از آن دو بر دیگرى تعدّى کرد، با آن [طایفهاى] که تعدّى مى کند بجنگید تا به فرمان خدا بازگردد. پس اگر باز گشت، میان آنها را دادگرانه سازش دهید و عدالت کنید، که خدا دادگران را دوست مى دارد.
اسلام که دین سازگار با طبیعت و سرشت انسانى است، در عین حال که بشر را به سوى پیشرفت و تکامل علمى و صنعتى سوق مى دهد و اولین آیات خود را با خواندن و قلم شروع مى کند، روى جنبه عواطف انسانى و روابط خوب و صمیمانه بشرى تأکید کرده و آن را مایه سربلندى و عزّت خانواده و جامعه مى داند.
قرآن مجید قطع رابطه با خویشان و نزدیکان را مایه سرافکندگى و بدبختى و سیه روزى دانسته و سرانجام بدى را براى قاطعان رحم و کسانى که از فامیل خود مى برند، پیش بینى کرده و آن را یکى از اسباب مهم سیه روزى جوامع بشرى دانسته و مى فرماید: «الَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الأَرْضِ أُولَـئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ» (بقره، 27)
«(فاسقان) همانانى که پیمان خدا را پس از بستن آن مى شکنند و آنچه را خداوند به پیوستنش امر فرموده مى گسلند و در زمین به فساد مى پردازند آنانند که زیانکارانند.»
از مضمون این آیه استفاده مى شود که قطع رابطه با فامیل و نیکى نکردن به آنان از ویژگى هاى فاسقان مى باشد؛ چرا که براى فاسقان اهمیتى ندارد که به نزدیکان خود کمک کنند، و اصلاً احسان به آنها در نظرشان بى معناست و ممکن است بگویند چرا ما زحمت بکشیم و آنها استفاده کنند. اینان در حقیقت از اسرار و رموز کار خدا غافلند.
در آیات دیگرى هم ضمن تأکید بر عواطف انسانى و ارتباط خوب با بستگان، از قطع رحم، شدیداً منع کرده و کسانى را که قطع رحم مى کنند و پیوند خویشاوندى را بر هم مى زنند، با تعبیرات مختلف، تهدید مى کند.
از جمله مى فرماید:
«... إِن تَوَلَّیْتُمْ أَن تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَکُمْ (محمد، 22» ... چون [از خدا] برگشتید [یا سرپرست مردم شدید] در [روى] زمین فساد کنید و خویشاوندی هاى خود را از هم بگسلید؟!»
و در سوره رعد، آیه 25 با تعبیر «أُوْلَئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ» آمده است. همچنین در پایان آیه 27 سوره بقره با تعبیر « أُولَـئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ» گفته شده است.
معلوم مى شود که قرآن، قطع رحم و برهم زدن پیوند خویشى و فامیلى را یکى از نشانه هاى فاسقان مى داند زیرا فاسقان نه تنها با دیگران، بلکه با بستگان خود نیز رو راست نیستند و با دو رویى با آنان رفتار نموده، گاهى به آنها خیانت هم مى کنند.
برکات آشتی دادن
آشتی دادن و حل اختلافات میان مردم برکات و آثار دنیوی و اخروی بسیاری دارد که در برخی از آیات و روایات به آن اشاره شده است.
از نظر قرآن اصلاحات مهم ترین عامل آرامش جامعه و فرد است. (انعام، آیه ۴۸؛ اعراف، آیه ۳۵) همچنین از آیه ۱۰ سوره حجرات به دست می آید که یکی از عوامل و اسباب برخورداری انسان از رحمت الهی، اصلاحات میان مردم و آشتی دادن است.
خداوند به صراحت در آیه ۱ سوره انفال و ۱۰ سوره حجرات، آشتی دادن میان مومنان را امری ارزشمند معرفی می کند و یکی از مسئولیت های مومنان را آشتى بین خود با از بین بردن زمینه هاى درگیرى و اختلاف بیان می کند. (بقره، آیه ۲۲۴)
از نظر قرآن قهر و آشتی نکردن به معنای همراه با شیطان و گام برداشتن در مدار اوست و کسی که مانع آشتی میان مومنان می شود پیرو گام های شیطان است. (بقره، آیه ۲۰۸)
پس برای رهایی از شیطان و حرکت در مسیر او می بایست به جای اختلاف افکنی و یا مانع تراشی در برابر آشتی و اصلاح، خودمان گام های اساسی را برای آشتی و صلاح برداریم و دیگران را بدان ترغیب و تشویق نماییم.
حضرت محمد (صلی الله و علیه وآله) می فرماید: تقواى الهى داشته باشید و اصلاح کنید میان خودتان را زیرا خداوند در روز قیامت میان مومنین را اصلاح مى کند. (محجة البیضاء، ج۳، ص۳۷۳)
امام کاظم (علیه السلام) نیز مصلحان را در قیامت از مقربان بر می شمارد و می فرماید: خوشا به سعادت اصلاح کنندگان بین مردم که آنان همان مقرّبان روز قیامت اند. ( تحف العقول، ص ۳۹۳)
در این مورد دروغ جایز است!
از نظر اسلام ارزش و اهمیت اصلاح میان مردم و آشتی دادن آن چنان مهم است که می توان برخی ازکارهایی که در حالت عادی جایز نیست به جا آورد و انجام داد.
یکی از این موارد دروغ است. می توان از گناه بزرگی چون دروغ که خداوند به دروغگو وعده آتش دوزخ را داده است را برای ایجاد اصلاح میان مردم و آشتی دادن، استفاده کرد.
امام صادق (علیه السلام) در بیان تشریح انواع و اقسام سخن می فرماید: سخن سه گونه است: راست و دروغ و اصلاح میان مردم به آن حضرت عرض شد: قربانت اصلاح میان مردم چیست؟ فرمودند: از کسى سخنى درباره دیگرى مى شنوى که اگر سخن به گوش او برسد، ناراحت مى شود. پس تو آن دیگرى را مى بینى و برخلاف آنچه شنیده اى، به او مى گویى: از فلانى شنیدم که در خوبى تو چنین و چنان مى گفت. ( کافى، ج۲، ص۳۴۱، ح۱۶)
پس در حقیقت دروغ مصحلت آمیز به از راست فتنه انگیز است، چنان که از پیامبر گرامی (علیه السلام) روایت است که فرمود: به راستى که خداوند دروغى را که باعث اصلاح باشد دوست مى دارد و راستى را که موجب فساد گردد، دشمن مى دارد. (وسائل الشیعه، ج۸، ص۵۷۸، ح۱)
به هر حال، اصلاح میان مردم و آشتی دادن و دوری از قهر، از اخلاق خوب و نیک اسلامی و انسانی است که در آیات و روایات بر آن تأکید شده و آثار و برکاتی برای آن در دنیا و آخرت بیان شده است که همین مساله می بایست موجب شود که نه تنها اهل قهر نباشیم بلکه بکوشیم تا قهر دیگران را به هر شکلی شده تبدیل به آشتی کنیم و صلح و صفا و صمیمیت را در جامعه اسلامی گسترش دهیم.
منابع:
کتاب عیون اخبارالرضا (علیه السلام)
کتاب ثواب الاعمال
کتاب مفاتیح الحیات
سایت پرسمان